Öksürük: Belirtiler, nedenler ve tedaviler

Öksürük, solunum yolunun temiz tutulmasını ve tahriş edici etkenlerden arındırılmasını sağlayan bir refleks hareketidir. Aynı zamanda boğazın temizlenmesi için öksürük hareketi, istemli olarak da yapılabilir. Alerji, solunum yolu enfeksiyonları, mide hastalıkları ve daha pek çok etken, öksürük sorunu yaşamanıza neden olabilir. Bazı durumlarda ise öksürük uzun süre devam ederek kronik öksürük yani geçmeyen öksürük halini alabilir. Konuşmayı, beslenmeyi, sosyal hayatı ve iş yaşamını olumsuz etkileyebildiğinden öksürük, yaşam kalitesini belirgin şekilde düşürebilir. Bu nedenle birkaç hafta içerisinde kendiliğinden iyileşmeyen, mukus veya kan içeren öksürükler mutlaka ileri araştırma ve tedavi gerektirir. ⁽¹⁾ Bu içeriğimizin devamında “Öksürük nasıl geçer?”, “Öksürüğe ne iyi gelir?” ve “Balgamlı öksürük neden olur?” gibi öksürüğe ilişkin sorularınızın yanıtlarını bulabilirsiniz.

Öksürük Türleri Nelerdir?

Öksürük; temelde akut öksürük ve kronik öksürük olmak üzere iki ana türe ayrılır. Akut öksürük ve kronik öksürük farkı öksürüğün süresidir. 3 haftadan daha kısa süren geçici nitelikteki öksürükler akut öksürük olarak adlandırılabilir. 8 haftadan daha uzun süren geçmeyen öksürük türleri ise kronik öksürük olarak tanımlanır. ⁽²⁾Bu iki ana öksürük çeşidine ek olarak öksürme sırasında çıkan ses, öksürüğün tekrarlama sıklığı veya mukuslu olup olmaması gibi bazı karakteristik özellikleri ile birbirlerinden ayrılan aşağıdaki öksürük çeşitlerinden söz edilebilir:

Kuru Öksürük

Kuru öksürük, herhangi bir mukus salgısı çıkışına yol açmayan öksürük türüdür. Çoğu zaman boğazda bir gıdıklanma hissi ile tetiklendiğinden halk arasında boğazda gıcıklanma veya geçmeyen gıcık öksürük gibi şekillerde de adlandırılır. Bu öksürükler sık tekrarladığından zorlayıcı olabilir. Genellikle solunum yollarındaki iltihaplanma ve tahrişlere bağlı olarak gelişse de kuru öksürüğün farklı nedenleri olabilir. Bunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir: ⁽²⁾

Boğaz ağrısı
Bademcik iltihabı (tonsillit)
Alerjik hastalıklar
Hava kirliliği, tozlu ortam veya duman gibi maddelerin solunması

Balgamlı Öksürük

Balgamlı öksürük, akciğerlerden gelen yoğun mukus salgısının öksürme eylemiyle birlikte dışarı atıldığı öksürük türüdür. Bu nedenle halk arasında ciğerden gelen öksürük olarak da tanımlanır. ⁽²⁾ “Balgamlı öksürük neden olur?” sorusuna yanıt olarak verilebilecek bazı olası sebepler şunlardır: ⁽⁸⁾

Soğuk algınlıkları
Üst solunum yolu enfeksiyonları

Paroksismal Öksürük

Bir diğer öksürük türü olan paroksismal öksürük; şiddetli, kontrolü güç ve genellikle ataklar şeklinde görülen bir öksürük çeşididir. Paroksismal öksürükler, öksürme sırasında kendine özgü bir sesin çıkması ile karakterize olabilir. Bazı bakteriyel enfeksiyonlar, paroksismal öksürüğün nedenleri arasında yer alabilir. ⁽²⁾

Çocuklarda Öksürük

Çocuklarda öksürük sorunu yetişkinlerle benzer nedenlerden kaynaklanabilir ve genellikle semptomları da benzer şekilde ilerleyebilir. Ancak bebeklerde ve çocuklarda yetişkinlerden daha sık görülen bazı öksürük türleri de mevcuttur. Üst solunum yolu enfeksiyonlarına çocuklarda öksürüğün nedenleri arasında yer verilebilir. ⁽⁷⁾

Öksürük Belirtileri Nelerdir?

Akut veya kronik olabilen ve farklı şekillerde görülebilen öksürükler, türüne göre kendine özgü bazı belirtileri beraberinde getirebilir. Akut öksürükler genellikle ani başlangıçlıdır ve üç haftadan daha kısa sürer. Bu öksürüklerle özellikle soğuk algınlığı, nezle, alerji, gibi durumlarda yaygın olarak karşılaşılaşılabilir. ⁽⁴⁾ Kronik öksürükler genellikle sekiz haftadan daha uzun sürer. Çocuklarda öksürük sorunu ise dört haftanın üzerine çıktığında kronik öksürük olarak tanımlanabilir. Kronik öksürükler yorgunluk ve gece uykusuzluğu gibi olumsuzluklara yol açabilir. ⁽⁵⁾ Genel olarak öksürük sorunu yaşayan kişilerde öksürük refleksinin yanında görülebilen diğer belirtiler ise şunlar olabilir: ⁽⁶⁾

Burun tıkanıklığı ve burun akıntısı
Geniz akıntısı (postnazal akıntı)
Boğaz ağrısı
Ses kısıklığı
Solunum sırasında hırıltı sesi

Geçmeyen Öksürük Nedenleri Nelerdir?

“Öksürük neden olur?” sorusunun birçok farklı yanıtı mevcuttur. Akut öksürükler soğuk algınlığı gibi basit nedenlerden kaynaklanabilse de özellikle de geçmeyen öksürük, geçmeyen balgamlı öksürük gibi sorunlarda altta yatan nedene yönelik hekime danışılması gerekir. Kronik öksürük olarak da adlandırılan bu durumun olası nedenleri arasında şunlar yer alır: ⁽⁵⁾

Burun veya sinüslerden aşırı mukus üretimine bağlı görülen geniz akıntısı
Soğuk algınlığı gibi enfeksiyonlar

Bazı durumlarda soğuk algınlığı ve grip gibi solunum yolu enfeksiyonlarının ardından hastalık iyileşse dahi öksürük sorunu kronikleşebilir ve uzun süre boyunca devam edebilir. ⁽⁵⁾Bu gibi durumlarda da hekime danışarak tıbbi öykünün detaylı bir şekilde anlatılmasında fayda vardır.

Öksürüğe Ne İyi Gelir? Tedavileri Nelerdir?

Kısa süreli (akut) öksürükler birkaç hafta içerisinde genellikle kendiliğinden iyileşebilir. Dinlenmek ve bol bol sıvı tüketmek öksürüğün hafifletilmesi ve giderilmesi için yeterli olabilir. ⁽⁷⁾ Bu konuda en doğru tavsiyeyi hekiminizden alabilirsiniz.

İlaç Tedavileri

Şiddetli öksürüklerde tedavi, öksürüğün nedenine bağlı olarak hekim tavsiyesi ile planlanmalıdır. Tüm ilaçların yalnızca hekim önerisi halinde kullanılmasında fayda vardır.

Doğal Çözümler

Öksürüğün türü ne olursa olsun dindirilmesine yardımcı olabilecek en etkili çözümlerden birisi su içmektir. Bol bol ılık su tüketimi ve genel olarak sıvı alımının artırılması öksürüğünüzü hafifletmenize yardımcı olabilir. Bunun yanında hekiminizin ya da eczacınızın tavsiyesiyle doğal içerikli ürünlerin kullanımı da özellikle kuru öksürüklerde boğazın yumuşatılmasını sağlayarak rahatlatıcı etki oluşturabilir.

Öksürük sorununda ortamın nem oranı da oldukça önemlidir. Bunun için ılık ve buharlı bir duş almak ve gerekirse ev ortamını buhar makineleri yardımıyla nemlendirmek yararlı olabilir. Ek olarak sigara ve tütün ürünlerinin kullanımı söz konusu ise bu ürünlerin kullanımını bırakmak, hava kirliliğinden uzak durmak ve sağlıklı beslenmeye dikkat etmek öksürüğün giderilmesi açısından önemlidir. ^{(4) (5)}

CH-20230804-31

Kaynakça